Even uitleggen waar de keuze van 5000 vandaan komt.
Voor mij zijn enkele zaken belangrijk in mijn overwegingen. Natuurlijk is het belangrijk dat dak, warmte, voedsel verzekerd is. Maar daarnaast vind ik 'secundaire' zekerheden, zoals zorg, veiligheid, onderwijs en recht ook belangrijk. Tenslotte vind ik het ook belangrijk dat de commune over 30 jaar ook nog leefbaar is. Als je oud bent, wie zorgt er dan voor je? Is de continuïteit van de commune gewaarborgd?
Situatie 1: 10 personen. In deze situatie heb je de ultieme vrijheid, totdat je een keer 2 weken ziek wordt of je been breekt. Dan is er geen vangnet. Daarnaast moet je in je eentje (of enkele mensen) overal verstand van hebben en alles doen. Verstand van dieren, planten, bouwen, onderwijs, opvoeden, koken,... en nog 1000 dingen. Niet efficiënt, want alles gebeurt hoogstwaarschijnlijk provisorisch, ook onderwijs. Daarnaast is het voor de kinderen nogal saai. Geen (of maar 1-2) vriendjes en op latere leeftijd niemand om mee te trouwen. De kinderen gaan weg en jij blijft alleen achter (zonder zorg, wel hulpbehoevend).
Situatie 2: 100 personen. In deze situatie is er al wat minder vrijheid. Je moet, zodra je gaat samenwerken, rekening houden met elkaar. En zelfs met 'maar' 100 mensen, zal iemand automatisch de leiding gaan nemen. Met 100 mensen is er wel een (Spartaans) vangnet, maar toch mist er nog veel kennis en ervaring in de groep. En toch zullen al enkele mensen fulltime afwezig zijn op de velden. Kinderen krijgen fulltime onderwijs en iemand moet de ouden van dagen verzorgen. Let wel: op 100 mensen zijn er waarschijnlijk 22 kinderen onder 18 en 6 oudere hulpbehoevenden in de groep. Met onderwijzers en verzorgers erbij is dus al gauw 1/3 van de bevolking 'inactief' op de velden (deze verhouding verandert niet naarmate de bevolking toeneemt).
Daarnaast (en hier komt het gebrek aan specialismen om de hoek kijken): hoogstwaarschijnlijk is er geen arts én politie én brandweer én rechtspraak én bouwkundigen én dierenarts én... aanwezig. Je mist deze specialismen pas als de nood aan de man is. Iemand breekt z'n been. Wat dan? De stal staat in de fik. Er is een hoogoplopende ruzie en er is een neutraal iemand nodig (die niet betrokken is bij één der partijen), etc. En stel dat er een arts is, dan is er zo weinig werk dat hij 1-2 uur per week werk heeft. Dat is niet interessant voor zo iemand. Dus die is weg voor een eigen praktijk zodra hij kan.
En ook hier kijk ik naar de kinderen. Er zijn 22 kinderen, maar die variëren van 0 tot 18 jaar. Het onderwijs is dus nog steeds niet geweldig, want de onderwijzer moet helemaal reiken van 4-18 jaar in de leerstof. Dus ook nu gaan de kinderen met slecht onderwijs de wijde wereld in. Ook hier is er dus erg weinig keuze in speelkameraden en (later) mogelijke partners. Dus ook nu zullen de kinderen op hun 18e de commune verlaten.
Tenslotte: ik ben bekend met de dorpspolitiek van een Frans dorpje van zo'n 100 inwoners. Dat is zo amateuristisch als dat je het je kan voorstellen: er zijn 2 kampen. Is kamp 1 aan de 'macht', krijgt kamp 2 niks klaar en andersom. Daar is het mogelijk om met 10 man een bizar besluit erdoor te drukken. Dit fenomeen zie je in grotere dorpen veel minder.
Situatie 3: 1000 personen. Dit is voor jullie al teveel, maar zelfs in deze situatie spelen de problemen van situatie 2: te weinig specialisten, te weinig werk voor die specialisten, een te saaie omgeving voor kinderen om te blijven. Het is wel al wat beter dan in situatie 2, maar in mijn beleving nog onvoldoende om als volwaardig alternatief te dienen voor de huidige maatschappij. Zorg, veiligheid, onderwijs van bepaald niveau zijn ONMISBAAR naast het nog belangrijkere voedsel, warmte en onderdak. En voor de continuïteit van de commune is het essentieel dat de kinderen (op enkele globetrotters na) willen blijven. Anders is de commune binnen 30 jaar vergrijst en hulpbehoevend (dus niet meer onafhankelijk). Echter verwacht ik dat kinderen in deze situatie nog steeds overwegend het hazenpad zullen kiezen.
Situatie 4: 5000 personen. In een dorp van 5000 inwoners is het lonend om constant politie, brandweer en huisarts standby te hebben staan. Daarnaast is er ook juridische kennis aanwezig en is de kans aanwezig dat mensen ergens niet persoonlijk bij betrokken zijn (in geval van conflict). Specialismen worden beter benut: bv. het heeft geen zin om iemand met een IQ van 140 het veld op te sturen. Die zou wellicht zijn heil ergens anders gaan zoeken. In het dorp zijn in principe 1.125 kinderen aanwezig onder 18 jaar, dus een kind heeft 62 leeftijdgenootjes. Als er verder helemaal niemand is, dan is 62 nog steeds weinig, hoor. Het onderwijs zal nu wel voldoende van kwaliteit zijn (dat heb je ook zelf in de hand natuurlijk) en kinderen kunnen zo aansluiting vinden in de wijde wereld. Daarnaast is er in het dorp ook wat te kiezen qua partners. En in het dorp is ook nog af en toe wat te beleven. Pas vanaf dit aantal mensen verwacht ik dat kinderen misschien vaker zullen kiezen om te blijven. En dan is de continuïteit gewaarborgd.
Situatie 5: 100.000 personen. Dan heb je het over een stad. Elk specialisme is in voldoende mate aanwezig, maar dan gaan dus de stadse problemen spelen. In steden heb je al snel een stadse elite die geen verbinding meer heeft met het platteland en dus zich gaat bezighouden met heel andere zaken en zelfverrijking (wat je nu dus ziet). Daarnaast verander je in een nummer en slaat de anonimiteit toe. De continuïteit is wel gewaarborgd, maar de prijs die je ervoor betaalt wordt langzaam te hoog. Deze problemen zie je niet in een groot dorp, waar mensen elkaar (via-via) toch vaak kennen. In situatie 2 is 1/3 mensen niet actief op de velden, dat zal in situatie 4 niet extreem anders zijn (1.665 mensen, waaronder kinderen, ouderen, onderwijzers, verzorgers, arts,...).
Wat je dus ziet, is dat er al vrij snel toch zaken van bovenaf geregeld/besloten moeten worden. Bij 4 gezinnen zul je waarschijnlijk al een leider krijgen, politiek en een rolverdeling. Alles gaat goed, totdat het fout gaat. Grote vleeswond, botbreuk, kanker, grote brand, koe die moet bevallen, vrouw die moet bevallen, groot conflict, diefstal, eigenrichting,... En op langere termijn: leegloop van de commune, vergrijzing, saaiheid (want nooit vermaak), arts die vertrekt,... Deze problematiek heb je niet in een stad (situatie 5), maar daar spelen weer andere problemen.
Vandaar mijn keuze voor 5000 inwoners: je hebt de voordelen en zekerheden van de 'stad' én de voordelen van (relatief) kleinschalig leven waarbij je de meeste mensen kent. Tenzij je heel specifieke problemen hebt, zit je in dit dorp gebeiteld.
Misschien kunnen jullie er helemaal niks mee, maar ik vind het gewoon leuk om te brainstormen over de vraag "Wanneer is een dorp écht zelfvoorzienend?" Hoe groot moet het daarvoor zijn?
